„Doświadczenie to nie to, co się człowiekowi przydarza.
To jest to, co człowiek robi z tym, co mu się przydarza”
Diogenes
Dostrzeżenie związku pomiędzy terapią a praca socjalną oraz z drugiej strony działaniami w zakresie aktywizacji zawodowej i subsydiowania różnych form zatrudnienia zostało wpisane na grunt ustawy o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r.
Centrum Integracji Społecznej w Chełmie od ponad 10 lat realizuje program zatrudnienia socjalnego poprzez reintegrację zawodową oraz reintegrację społeczną osób bezrobotnych.
Człowiek, który jest długotrwale bezrobotny znajduje się między dwoma kamieniami młyńskimi: coraz bardziej jest mu praca potrzebna, a on ma coraz mniejszą motywację do jej szukania. W coraz większym stopniu jest mu potrzebna samodzielność i aktywność, a on jest jej pozbawiony i staje się coraz bardziej bezradny. Praca to nie tylko źródło pieniędzy, to także element sensu życia, usunięcie go niszcząco wpływa nie tylko na materialny wymiar egzystencji, ale w dużym stopniu także na duchowy 1.
Należy pamiętać, że wiele osób osiąga podstawowy cel – szczęście właśnie przez pracę, choć od zawsze rozpatrywana była w kontekście pozytywów jak i negatywów. 2
Wielu ludzi traktuje pracę jako sens swojego życia, niepowodzenie związane z poszukiwaniem pracy często wywołuje apatię i brak chęci dalszego działania, obniżenie własnej samooceny, które jest wyrażane takimi zdaniami jak: dlaczego mnie to spotkało, coś jest ze mną nie tak, że straciłam/em pracę? Jestem beznadziejny/a 3. I bardzo często w takim stanie znajduje się osoba rozpoczynająca program zatrudnienia socjalnego w Centrum Integracji Społecznej.
Dlatego też wśród wielu zajęć, które uczestnicy realizują w ramach reintegracji są warsztaty aktywizacji zawodowej i przedsiębiorczości społecznej prowadzone przez doradcę zawodowego.
Zazwyczaj zajęcia z doradcą zawodowym kojarzą się z opracowaniem dokumentów aplikacyjnych, przygotowaniem do rozmowy z pracodawcą itp. Czy takich informacji nie znajdziemy na stronach internetowych lub różnego rodzaju broszurach i poradnikach? O czym więc można mówić przez wiele godzin zajęć? Nasze warsztaty rozpoczynają się blokiem tematycznym dotyczącym poznawania siebie – swoich cech, umiejętności, predyspozycji, uporządkowaniem informacji na temat swoich kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Ponieważ dobre przygotowanie się do poszukiwania pracy czy zaplanowanie rozwoju edukacyjnego i zawodowego zaczynamy właśnie od poznania siebie, świadomości swojego potencjału. Praca zwykle zajmuje wysokie pozycje w systemie wartości każdego człowieka, więc kolejne tematy dotyczą postaw i wartości w odniesieniu do pracy zawodowej. To wszystko łączy się z następnym omawianym zagadnieniem dotyczącym motywacji. Planowanie rozwoju zawodowego i edukacyjnego oraz określanie celów zawodowych to również istotne kwestie poruszane na zajęciach. I przechodzimy do bloku tematycznego, gdzie każdy uczestnik opracowuje swoje dokumenty aplikacyjne oraz przygotowuje się do rozmowy z pracodawcą. Następnie zajmujemy się tematyką rynku pracy, m.in. aktywnymi metodami poszukiwania pracy, barierami na drodze do zatrudnienia, zapoznajemy z instrumentami i usługami urzędu pracy. Ważne są również kwestie dotyczące radzenia sobie ze stresem w czasie poszukiwania pracy oraz w nowej pracy. Nasi uczestnicy na warsztatach rozwijają także umiejętności interpersonalne potrzebne w kontaktach zawodowych. Następny duży blok tematyczny dotyczy przedsiębiorczości oraz ekonomii społecznej. Uczestnicy mogą zapoznać się m.in. z ideą ekonomii społecznej, zakładaniem i prowadzeniem spółdzielni socjalnej, dobrymi praktykami ekonomii społecznej. Celem zajęć jest pokazanie, że warto pokonywać trudności związane z podjęciem pracy metodami proponowanymi przez ekonomię społeczną.
Jak można zauważyć, tematyka warsztatów aktywizacji zawodowej i przedsiębiorczości społecznej układa się w pewien logiczny cykl zajęć prowadzący uczestnika (będącego często przez wiele lat poza rynkiem pracy, o zaniżonej samoocenie) do rozwoju własnego potencjału, wzmocnienia poczucia własnej wartości oraz do… zatrudnienia.
Często ta droga do zatrudnienia jest trudna, trzeba pokonać wiele barier, przede wszystkim mentalnych dotyczących postrzegania siebie oraz rynku pracy. To jest proces, który czasami trwa wiele miesięcy, ale warto włożyć swój wysiłek i zaangażowanie, by móc obserwować pozytywne zmiany, które zachodzą w naszych uczestnikach.
Ponad dziesięcioletnie doświadczenie pracy jako doradca zawodowy w Centrum pokazuje, że wiele osób skutecznie pokonuje przeszkody i wzmacnia poczucie sprawstwa, tego, że coś od nas zależy. Można tutaj opisać chociażby przykład uczestnika, który sam mając trudności w czytaniu i pisaniu, porządkuje swoje dokumenty dotyczące zatrudnienia oraz prosi o pomoc w przygotowaniu życiorysu zawodowego. Istotną sprawą jest wzbudzenie motywacji do aktywności, samodzielności, do działania.
W trakcie tej dekady funkcjonowania naszej jednostki, zmieniła się sytuacja na rynku pracy: konieczność stałego podnoszenia posiadanych kwalifikacji – w związku z ciągłymi, dynamicznymi zmianami ważne jest całożyciowe uczenie się i podnoszenie swoich kompetencji i kwalifikacji; obecnie wymagania pracodawców wobec kandydatów do pracy rosną i jest to tendencja, która będzie się utrzymywać. Dlatego też pracując jako doradca zawodowy staję przed nowymi wyzwaniami, jakie przynosi współczesny rynek pracy, tak aby nasi absolwenci byli atrakcyjnymi pracownikami dla potencjalnych pracodawców. Promowanie wśród naszych uczestników mobilności edukacyjno -zawodowej, postaw elastycznych na rynku pracy wpływa na wzrost ich świadomości i znaczenia własnego rozwoju.
Wspieranie przeze doradcę zawodowego aktywnych postaw uczestników dążących do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy sprawia, że przytoczone słowa motto: ”doświadczenie to jest to, co człowiek robi z tym, co mu się przydarza” nabierają sensu i nowego znaczenia.
Agnieszka Żabińska
1 Kozłowski P. Bezrobocie – Blaski i cienie. „Nowa Szkoła” 1994/10 s. 626
2 Derbis R.,1995, Bezrobocie w kontekście związków swobody działania i jakości życia. Częstochowa. s. 32
3 Hryniewiecka A. Charakterystyka społeczno-demograficzna klientów pomocy społecznej.”Bezrobocie – między diagnozą a działaniem.” s. 41
